Het Exlibris

Met de uitvinding van de boekdukkunst verscheen ook het eigenlijke boekmerk of exlibris: een klein los blad waarop een eigendomsmerk gedrukt staat; het blad wordt dan aan de binnenzijde van de boekband of het schutblad geplakt.

Oorspronkelijk trof men in het exlibris slechts twee gegevens aan: de uitdrukking 'ex libris' ('uit de boekenverzameling van...'), gevolgd van de naam van de eigenaar. Bezat de eigenaar een wapenschild, dan werd het op het boekmerk aangebracht, soms in vervanging van de naam. Wellicht ontstond aldus de gewoonte om symbolische voorstellingen op het boekmerk aan te brengen: zo gaat dan het exlibris dezelfde weg op als de heraldiek die zeer vroeg reeds een persoonlijk verband op symbolische wijze uitdrukte tussen het wapenschild en zijn eigenaar. Thans zijn ook in het exlibris de symbolische 'meubelen' of voorstellingen hoofdzaak geworden, en werden de oorspronkelijke vermeldingen van 'ex libris' en van de eigenaar naar de randen verdrongen!

Zoals de eigenaar van een wapenschild kiest ook de houder van een boekmerk een zinnebeeldige voorstelling in verband met zijn naam (zowel doop- als familienaam), met zijn geboorteplaats, met zijn beroep, met zijn levensbeschouwing, met een of meer liefhebberijen, enz.

Het is interessant even na te gaan hoe het gebruik van een zelf-ontworpen exlibris is gaan bloeien in en om de Normaalschool. Enkele voorbeelden.

exlibris01
Frans Bossaert
(O1926; tekenleraar in de Normaalschool) 

Het exlibris van onze tekenleraar Frans Bossaert is een eenvoudige, maar gevoelig-uitgewerkte houtsnede van zijn levenstaak, en tevens een zinspeling op zijn voorliefde voor Gods wijde natuur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nestor Verbeke (O1939; oefenschoolonderwijzer) 

exlibris06
Nestor Verbeke is onderwijzer aan de Oefenschool (bord), bibliothecaris (boek), muziekliefhebber (notenbalk) en zinspeelt tevens op zijn familienaam (op het bord is de loop van een beek getekend). Ook dit boekmerk, uit hout gesneden, houdt het bij eenvoudige lijnen.

 

 

 

 

 

 

André Stoop (O1941)

exlibris03
Een boekmerk in zink-uitvoering. Het werd getekend door Jos De Beule voor André Stoop van Sint-Niklaas (op het schild: Sint-Andreas, een stoop, het wapenbeeld van de stad Sint-Niklaas met de raap van het Waasland). Als opvoeder en stadsbibliothecaris koos de eigenaar van dit exlibris de volgende spreuk (in de rand): "Adolescentiam indulgenter educat magister sanatque", wat ongeveer als volgt kan vertaald worden: "De onderwijzer is tegemoetkomend wanneer hij de jeugd opvoedt en haar gebreken heelt". Deze Latijnse tekst biedt ook nog deze eigenaardigheid: de beginletters van de vijf Latijnse woorden zijn tevens de beginletters van de vier doopnamen en van de familienaam van A.I.E.M. Stoop!

E.H. Marcel Ascoop (leraar)

exlibris02
Ook een zink-uitvoering: het exlibris van de leraar geschiedenis E.H. Marcel Ascoop, uitgevoerd door René Cleiren: uit stofferige boeken en handschriften, in muffe koffers en op donkere zolders verbannen, herleeft moeizaam het verleden tot een 'licht op kandelaar' voor al wie de lessen van het verleden wil aanvaarden. In onze tijden van stralend elektrisch licht schenkt een povere kaars echter weinig klaarte, zodat, nu meer dan ooit, wordt bewaarheid dat de geschiedenis ons leert dat de mensen uit haar niets willen leren!

 

 

 

 

 

 

 

Romain Christiaens (O1951)

exlibris05
Een lino, ontworpen en gesneden door een normalist. Romain Christiaens houdt van boeken, van penseel en... van het verkennersleven onder de ruime hemelkoepel! 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Valeer Peirsman (O1951)

exlibris04
Ook een lino, ontworpen en gesneden door een normalist. Valeer Peirsman zinspeelt op zijn naam (de 'peirs' waarmede de bootsman zijn plat schip op de ondiepe rivier voortstuwt), met een boven het water rijzende zon en het wapenschild van de schone kunsten.

(M.J. Ascoop in 'Bulletin, 1951 - 8e jaargang - nr 1)

E.H. Eduard De Witte (leraar en directeur)

exlibrisdewitte

Het exlibris van een leraar aardrijkskunde (wereldbol), priester en het wapenschild van de Normaalschool.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hendrik Bulterys (O1918)

exlibris1961 bulterysexlibris.hendrikbulterys

 Jacques Meganck (leraar)

  ExLibriseganck

 Het ex libris werd getekend door tekenleraar Luk De Rijck.